سرگیجه مسئولان بر سر «فیلتر» تلگرام
بعد از اعتراضات دی ماه بحث فیلترینگ تلگرام باز هم داغ شد؛ تصمیمی که برای مدتی کوتاه اجرایی شد و این روزها زمزمه اجرای کامل آن به گوش میرسد.
دو برادر روسی (پاول دورف و نیکلای دورف) هیچوقت فکرش را نمیکردند ابداعشان روزی تبدیل به دردسر و اختلاف بین مسئولان ایرانی شود، هرچه باشد پیوند ایران و روسیه را در آسمان ها بستهاند؛ البته شاید این حد از محبوبیت تلگرام در میان ایرانیها هم در مخیلهشان نمیگنجید؛ به هرحال امروز قلب مسئولین از این ابداع برادران دورف مکدر است و بعد از اعتراضات دی ماه ۹۶ این آزردگی خاطر به اوج رسیده و حالا زمزمه فیلتر کردنش به گوش میرسد. صحبت بر سر تلگرام است؛ نرمافزاری که حدودا ۵ سال است جای خود را در جامعه ایران باز کرده و حتی گوشهای از بار اشتغالزایی را هم به دوش میکشد.
ماجرای فیلترینگ موضوعی نیست که تنها درمورد تلگرام مطرح شده باشد؛ تقریبا هر دهه بحث فیلتریگ دامن یک نوع از رسانه را میگیرد و سرگیجه نوع برخورد با آنها در میان صاحبمنصبان هویدا میشود. زمانی بودن یا نبودن ویدیو مطرح بود و تقریبا اغلب کسانی که دور و برمان هستند خاطرهای از حملونقل پنهانی آن دارند؛ پس از آن پای ماهواره و ممنوعیت آن به میان آمد و جمعآوری دیشهای ماهواره بازار داغی داشت؛ هرچند هنوز هم جسته و گریخته خبرهایی از حضور ماموران در پشت بام مجتمعهای مسکونی به گوش میرسد اما با پا در میدان گذاشتن شبکههای اجتماعی مانند فیسبوک و توییتر، دیگر آنها بودند که محور توجهات شدند و البته تیغ فیلترینگ هم مشمولشان شد. فیلترشکن به میدان آمد و ناکارآمدی فیلترینگ تبدیل به یک تابلو و کارنامه شد اما با این وجود قصه فیلترینگ همچنان ادامه دارد.
بار مسئولیت فیلرینگ روی شانه کدام ارگان؟
نهادهای تو در تو بزرگترین شاخصه سیستم بروکراتیک ما است. از مبارزه با مفاسد اقتصادی گرفته تا بحث فضای مجازی چندین ارگان برای تصمیمگیری وجود دارد.
محمد کاظمی نایبرئیس کمیسیون حقوقی و قضایی در این رابطه گفت: «بحث فیلترینگ تلگرام از دی و بهمن بود که مطرح شد اما هنوز تصمیمی در این باره اتخاذ نشده؛ به هرحال منافع ملی ممکن است ایجاب کند اقداماتی انجام دهیم اما اینکه بخواهیم فناوری روز را محدود کنیم به نظر میرسد راهکار درستی نباشد. باید به جای محدود ساختن مردم را توجیه کنیم. من مخالف فیلتر تلگرام هستم.»
وقتی اکثر نمایندگان با این فیلتر شدن مخالف هستند سوال اینجاست که چقدر شورای عالی مجازی قدرت اجرای تصمیم دارد و چقدر مجلس میتواند با آن مقابله کند؟ کاظمی به این سوال اینگونه پاسخ میدهد: «ما مقرراتمان در رابطه با فضای مجازی کامل نیست و مشخص نیست حدود و اختیارات شورای عالی فضای مجازی تا کجا هست! چون ما در این زمینه خلاء قانونی داریم؛ به هر صورت باید این تصمیمات بر اساس قوانین مصوب مجلس اتخاذ شود اما هنوز من ندیدم تصمیم مشخصی در این رابطه گرفته شده باشد.»
اما پورمختار اعتقاد دیگری دارد؛ او میگوید: «به لحاظ حقوقی اختیار این مسئله با شورای عالی فضای مجازی است که از هر سه قوه در آنجا حضور دارند. طبیعتا وقتی به نتیجهای برسند آن هم بر اساس اخبار موثق برای مضر بودن این نرم افزار و سواستفاده از اطلاعات مردم در نظر گرفته خواهد شد و لازم الاجرا است.»
رمضانعلی سبحانیفر از اعضای ناظر در کمیته مصادیق مجرمانه میگوید: دو نهاد شورای عالی فضای مجازی و کمیته مصادیق مجرمانه وظیفه تصمیمگیری در مورد فیلتر شدن تلگرام را بر عهده دارند. اما اینکه این تصمیم گرفته شده یا خیر هنوز بحثی مطرح نشده است و زمانی هم برای این مسئله تعریف نشده و نمیدانم این تا آخر فروردین از کجا آمده است.» او گفت به هر حال درباره فیلتر شدن تلگرام باید شورای عالی فضای مجازی نظر دهد که پیش از عید آنها جلسهای داشتند و روابط عمومی این شورا چنین مصوبهای را رد کرد. سبحانیفر همچنین میگوید: «اینکه مجلسیها با فیلترینگ مخالف هستند درست اما چنانچه شورای عالی فضای مجازی تصمیم بگیرد تلگرام فیلتر شود مجلس نمیتواند آن را نقض کند شاید بتواند یک طرح تکمیلی ارائه کند.»
جایگزین تلگرام و رصد نهادهای نظارتی
صحبت فیلتر تلگرام که به میان میآید همه میپرسند جایگزینش چیست؟ مسئلهای که حتی موافقان فیلتر شدن تلگرام را هم به فکر وا میدارد. محمدعلی پورمختار عضو کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس در این رابطه با بیان اینکه بحث فیلترینگ تلگرام در اختیار شورای عالی فضای مجازی است که ریاست آن را رئیسجمهور به عهده دارد گفت: من اعتقاد دارم اگر یک پیامرسان داخلی قوی داشته باشیم حتما اطمینانش برای مردم و ماندگاری و سودش برای مردم خواهد بود لذا لازم است حتی فراخوانی بدهیم تا بخش خصوصی وارد میدان شوند تا چنین پیامرسانی تهیه شود تا بتواند جایگزین آن شود. بنابراین تا روزی که چنین اتفاقی رخ ندهد امکانی برای بستن تلگرام وجود ندارد.
او درباره اینکه شائبه رصد پیامرسانهای داخلی توسط وزارت اطلاعات و اطلاعات سپاه وجود دارد گفت: بر فرض اینکه اطلاعات یا اطلاعات سپاه این پیامرسان را رصد کند بهتر است یا موساد و سیا و …؟ من نمیگویم این اتفاق درمورد نرمافزارهای داخلی وجود دارد اما معتقدم این یک فضاسازی است که از سوی افراد مغرض صورت میگیرد. مگر اطلاعات و سپاه دشمن این کشور است؟ متاسفانه ویدیوهایی که در این رابطه تهیه میشود حتی از سوی مسئولین رد بالا آدرس غلط دادن است. در ایران اگر قرار بادشد رصدی صورت بگیرد باید با اجازه قاضی باشد اما در خارج از کشور این محدودیت وجود ندارد.
وی میگوید: به هر صورت معتقدم باید هرچه سریعتر این پیامرسان داخلی طراحی شود و اعتمادسازی صورت بگیرد. او در پاسخ به این سوال که نرمافزارهایی مانند سروش چقدر میتواند جایگزین شود گفت: این نرمافزارهایی که طراحی شده است ایراداتی دارد که ضعیف هستند و من خودم نصب کردم و تعداد زیادی پیام هم به دوستان فرستادم اما همه گفتند این ضعیف است.
رمضانعلی سبحانیفر گفت: به هرحال ما باید تلاش کنیم از اپلیکیشنهای داخلی استفاده کنند اما باید این زمینه فراهم شود تا کاربران شبکههای داخلی را انتخاب کنند و این مستلزم آن است که بتواند جایگزین شود مضاف بر آنکه باید نفوذناپذیر باشد به گونهای که اطلاعات کاربران مورد سوءاستفاده قرار نگیرد. از سوی دیگر صاحبان این نرمافزارها باید به گونهای برنامه را طراحی کنند که موجبات بیاعتمادی نشود برای مثال وقتی موقع نصب از افراد عکس و شماره ملی و … خواسته میشود طبیعی است که مردم اعتماد نمیکنند و از همان اول فرار میکنند لذا باید اعتمادسازی بیشتری صورت گیرد.
او درباره اینکه آیا این پیامرسانهایی که امروز معرفی میشوند چنین ویژگی دارند گفت اگر این ویژگی را داشت که امروز به جای تلگرام این نرمافزارها مورد استفاده قرار گرفته بود.
فیلترینگ راه حل خوبی است؟
تا اسم فیلترینگ میآید یک لیست از ویچت تا فیسبوک و توییتر جلوی چشمانمان صف میبندد؛ حالا سوال این است که آیا این فیلترینگ توانست راه درمانی باشد در محدود کردن مردم در استفاده از شبکههای اجتماعی؟ پورمختار به این سوال اینگونه پاسخ داد: به هر حال برخی افراد که برایشان مهم است از فیلترینگ استفاده کنند با فیلترشکن بار دیگر از این نرمافزار استفاده خواهند کرد اما دیگران که چندان برایشان فرقی نمیکند طبیعی است که با اعتمادسازی میتواند موثر باشد. اما به هر حال معتقدم ما قبل از اینکه به فیلتر کنیم باید پیامرسانهای داخلی را به درجهای برسانیم که خود مردم به آن سمت حرکت کنند. اگر فیلترینگهای قبل جواب نداشت به دلیل ضعفهای دولتها بوده است چرا که جایگزینی برای آن طراحی نکرده بودند.
رمضانعلی سبحانیفر هم گفت: فیلتر در مقطعی صورت گرفت و مردم با فیلترشکن به تلگرام دست پیدا میکردند اما این موجب شد تا مردم از فیلترشکن استفاده کنند و استفاده از فیلترشکن در واقع راهی است برای ورود به سایتها و برداشتن همه محدودیتها؛ لذا به نظرم به جای رفتن به سمت فیلترینگ باید به سمت تقویت نرمافزارها و اپلیکیشنهای داخلی گام برداریم.
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.