منم آن عاشق ناگفته ناخفته…/ حسین علیزاده بحر طویل را روایت کرد
حسین علیزاده در راستای احیای فرم تقریبا فراموش‌شده «بحر طویل» جدید‌ترین کنسرتش را برگزار کرد.
سالن همایش‌های برج میلاد شامگاه هفتم دی‌ماه میزبان علاقه‌مندان به موسیقی ایرانی بود که آمده بودند تا شاهد جدید‌ترین اجرای حسین علیزاده و گروه هم‌آوایان باشند.
محور اصلی این کنسرت به گفته علیزاده، احیای یک فرم شعری تقریبا فراموش‌شده با عنوان «بحر طویل» بود که زمانی میان مردم رواج داشت، اما رفته‌رفته به فراموشی سپرده شد.
این اجرا با خوانندگی محمد معتمدی آغاز شد و بخش اول آن به اجرای قطعاتی در دستگاه «راست پنج‌گاه» اختصاص داشت.
پس از کوک ساز حسین علیزاده و اعضای گروه هم‌آوایان، تصنیف «سرود گل» با کلامی از فریدون مشیری اجرا شد. بخشی از این اجرا نیز به رسم بسیاری از کنسرت‌های حسین علیزاده به بداهه‌خوانی و بداهه‌نوازی اختصاص داشت.تصنیف‌های «جان من» و «می نوش» با کلامی از سلمان ساوجی و حافظ در ادامه‌ی این برنامه اجرا شدند. این در حالی بود که پژمان حدادی (تنبک و ساز‌های کوبه‌ای)، علی بوستان (شورانگیز)، سیامک جهانگیری (نی)، سینا جهان‌آبادی (کمانچه)، نگار بوبان (هود)، صبا علیزاده (کمانچه)، سیاوش برهانی (تار)، رادمان توکلی (بم‌تار)، محمد انشائی (قیچک)، سحر ابراهیم (قانون) و سینا خشک‌بیجاری (تنبک)، محمد معتمدی و علیزاده را با سازهایشان همراهی می‌کردند.
تنفس ۱۵ دقیقه‌ای، مقدمه‌ای بود تا بخش دوم کنسرت در دستگاه «چهارگاه» آغاز شود.
با حضور دوباره گروه هم‌آوایان روی صحنه، قطعه «سلام» براساس یکی از قطعات مشهور زنده‌یاد حسن کسایی اجرا شد.
همچنین بعد از اجرای قطعاتی براساس کلام شفیعی کدکنی، سیمین بهبهانی و حافظ، نوبت به اجرای قطعه «بحر طویل» رسید. قطعه‌ای که سیروس جمالی شعر آن را به درخواست حسین علیزاده و در قالب بحر طویل نوشته است.
این قطعه این‌گونه شروع می‌شود: منم آن عاشق ناگفته ناخفته که از درد ننالیده و از جور نرنجیده و بار غم هجران تو بر دوش کشیده.ساسان فاطمی در یادداشتی برای این قطعه نوشته است: «بحر طویل نوعی شعر تقریبا فراموش‌شده سنتی – ادبی ایران است که ظاهرا از دوره صفوی، بخصوص در فرهنگ‌های عامیانه یا مردمی چه مذهبی و غیرمذهبی بین مردم رواج یافت. این نوع شعر به مصرع‌ها یا ابیات متقارن قابل تقطیع نیست و وزن آن از تسلسل یک رکن عروضی، غالبا فعلاتن شکل می‌گیرد. معمولا بحر طویل از بند‌های نامتقارن مختلفی تشکیل شده است که گاه در آن‌ها کلمات هم‌قافیه می‌آیند و قالبا کلمه انتهایی هر بند با بند دیگر قافیه می‌سازد.
بحر طویل را در فرهنگ مردمی می‌توان در حوزه موسیقی‌های مذهبی نیز مثل نوحه و تعزیه یافت، اما این نوع شعر بیشتر با مضامین فکاهی و طنز شناخته می‌شود مثل خیلی از قالب‌های شعری که با موسیقی همراه شده‌اند و نام خود را نیز به همان موسیقی داده‌اند. از جمله غزل، رباعی یا ترانه یا دوبیتی بحر طویل نیز در فرهنگ‌های مختلف محلی نام موسیقی است که این نوع شعر با آن خوانده می‌شود به‌طور مثال در خراسان این موسیقی با مضامین جدی شعر مثل مدح حضرت رسول به همین نام بحر طویل شهرت دارد که ریتم آن کاملا با دو کشش بلند و دو کشش کوتاه رکن فعلاتن مطابقت می‌کند.
نوع فکاهی آن ظاهرا در قدیم در میان مطرب‌های ایرانی رواج داشته و گونه‌ای آواز ضربی به حساب می‌آمده که احتمالا از نظر ملودیک بی‌شباهت به ضربی‌خوانی یا پاضربی‌خوانی‌های همان مطرب‌خوانی‌ها نبوده است. متأسفانه حتی بازماندگان دسته‌های بزرگ روحوضی قدیم هم امروز این آواز را فراموش کرده‌اند و آن را اجرا نمی‌کنند.
یک نمونه منحصربه‌فرد از یک اجرای تفننی این آواز توسط استاد فقید حسین تهرانی در دست است که از همان الگوی ریتمیک دو کوتاه و دو بلند در وزن موسوم به شش‌هشتم تبعیت می‌کند و مثل پاضربی‌خوانی‌های مطربی در قیمت اعظم قطعه از ملودی با انحنای کم و گفتار‌گونه برخوردار است.
بحر طویل یکی از اشکال پالوده ذوق شعری – موسیقایی مردمی است که احیا و بازسازی آن در چارچوب هنری موسیقی حرکتی در جهت بازیابی ارزش‌های اصیل است.»
به گزارش ایسنا، در اجرای حسین علیزاده افرادی مانند سالار عقیلی، حریر شریعت‌زاده و علی ترابی حضور داشتند.
گروه موسیقی هم‌آوایان، امشب هشتم دی‌ماه نیز در دو سانس روی صحنه خواهد رفت.
محور اصلی این کنسرت به گفته علیزاده، احیای یک فرم شعری تقریبا فراموش‌شده با عنوان «بحر طویل» بود که زمانی میان مردم رواج داشت، اما رفته‌رفته به فراموشی سپرده شد.
این اجرا با خوانندگی محمد معتمدی آغاز شد و بخش اول آن به اجرای قطعاتی در دستگاه «راست پنج‌گاه» اختصاص داشت.
پس از کوک ساز حسین علیزاده و اعضای گروه هم‌آوایان، تصنیف «سرود گل» با کلامی از فریدون مشیری اجرا شد. بخشی از این اجرا نیز به رسم بسیاری از کنسرت‌های حسین علیزاده به بداهه‌خوانی و بداهه‌نوازی اختصاص داشت.تصنیف‌های «جان من» و «می نوش» با کلامی از سلمان ساوجی و حافظ در ادامه‌ی این برنامه اجرا شدند. این در حالی بود که پژمان حدادی (تنبک و ساز‌های کوبه‌ای)، علی بوستان (شورانگیز)، سیامک جهانگیری (نی)، سینا جهان‌آبادی (کمانچه)، نگار بوبان (هود)، صبا علیزاده (کمانچه)، سیاوش برهانی (تار)، رادمان توکلی (بم‌تار)، محمد انشائی (قیچک)، سحر ابراهیم (قانون) و سینا خشک‌بیجاری (تنبک)، محمد معتمدی و علیزاده را با سازهایشان همراهی می‌کردند.
تنفس ۱۵ دقیقه‌ای، مقدمه‌ای بود تا بخش دوم کنسرت در دستگاه «چهارگاه» آغاز شود.
با حضور دوباره گروه هم‌آوایان روی صحنه، قطعه «سلام» براساس یکی از قطعات مشهور زنده‌یاد حسن کسایی اجرا شد.
همچنین بعد از اجرای قطعاتی براساس کلام شفیعی کدکنی، سیمین بهبهانی و حافظ، نوبت به اجرای قطعه «بحر طویل» رسید. قطعه‌ای که سیروس جمالی شعر آن را به درخواست حسین علیزاده و در قالب بحر طویل نوشته است.
این قطعه این‌گونه شروع می‌شود: منم آن عاشق ناگفته ناخفته که از درد ننالیده و از جور نرنجیده و بار غم هجران تو بر دوش کشیده.ساسان فاطمی در یادداشتی برای این قطعه نوشته است: «بحر طویل نوعی شعر تقریبا فراموش‌شده سنتی – ادبی ایران است که ظاهرا از دوره صفوی، بخصوص در فرهنگ‌های عامیانه یا مردمی چه مذهبی و غیرمذهبی بین مردم رواج یافت. این نوع شعر به مصرع‌ها یا ابیات متقارن قابل تقطیع نیست و وزن آن از تسلسل یک رکن عروضی، غالبا فعلاتن شکل می‌گیرد. معمولا بحر طویل از بند‌های نامتقارن مختلفی تشکیل شده است که گاه در آن‌ها کلمات هم‌قافیه می‌آیند و قالبا کلمه انتهایی هر بند با بند دیگر قافیه می‌سازد.
بحر طویل را در فرهنگ مردمی می‌توان در حوزه موسیقی‌های مذهبی نیز مثل نوحه و تعزیه یافت، اما این نوع شعر بیشتر با مضامین فکاهی و طنز شناخته می‌شود مثل خیلی از قالب‌های شعری که با موسیقی همراه شده‌اند و نام خود را نیز به همان موسیقی داده‌اند. از جمله غزل، رباعی یا ترانه یا دوبیتی بحر طویل نیز در فرهنگ‌های مختلف محلی نام موسیقی است که این نوع شعر با آن خوانده می‌شود به‌طور مثال در خراسان این موسیقی با مضامین جدی شعر مثل مدح حضرت رسول به همین نام بحر طویل شهرت دارد که ریتم آن کاملا با دو کشش بلند و دو کشش کوتاه رکن فعلاتن مطابقت می‌کند.
نوع فکاهی آن ظاهرا در قدیم در میان مطرب‌های ایرانی رواج داشته و گونه‌ای آواز ضربی به حساب می‌آمده که احتمالا از نظر ملودیک بی‌شباهت به ضربی‌خوانی یا پاضربی‌خوانی‌های همان مطرب‌خوانی‌ها نبوده است. متأسفانه حتی بازماندگان دسته‌های بزرگ روحوضی قدیم هم امروز این آواز را فراموش کرده‌اند و آن را اجرا نمی‌کنند.
یک نمونه منحصربه‌فرد از یک اجرای تفننی این آواز توسط استاد فقید حسین تهرانی در دست است که از همان الگوی ریتمیک دو کوتاه و دو بلند در وزن موسوم به شش‌هشتم تبعیت می‌کند و مثل پاضربی‌خوانی‌های مطربی در قیمت اعظم قطعه از ملودی با انحنای کم و گفتار‌گونه برخوردار است.
بحر طویل یکی از اشکال پالوده ذوق شعری – موسیقایی مردمی است که احیا و بازسازی آن در چارچوب هنری موسیقی حرکتی در جهت بازیابی ارزش‌های اصیل است.»
به گزارش ایسنا، در اجرای حسین علیزاده افرادی مانند سالار عقیلی، حریر شریعت‌زاده و علی ترابی حضور داشتند.
گروه موسیقی هم‌آوایان، امشب هشتم دی‌ماه نیز در دو سانس روی صحنه خواهد رفت.
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.