به بهانه ۱۵ فروردین؛ روز ملی ذخائر ژنتیکی

علی اصغر مبارکی مدیرکل دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخائر ژنتیکی: در کشورمان ۹۲ گونه مهردار دررده های مختلف بحرانی یا به شدت درمعرض خطر، درمعرض خطر انقراض وآسیب پذیر درمعرض تهدید هستند . علاوه برآن در ایران بیش از ۸ هزار گونه گیاهی عالی وجود دارد که از تعداد بیش ۱۷۲۷ گونه اندمیک یا انحصاری ایران هستند که از جنبه های مختلف گونه های بسیارمهمی به شمار می آیند.
اهمیت ذخائر ژنتیکی به این است شالوده واساس تنوع زیستی را شکل می دهند.گونه های مختلف وتنوع گونه ای، حاصل از تنوع ژنتیکی است . باید توجه داشته باشیم که با تنوع گونه ای ساختار اکوسیستم شکل می گیرد، گونه ها در اکوسیستم دارای کارکردها ونقش های متفاوتی می باشند که ما آنها را به اشکال مختلف می بینیم و بهره می بریم. 
ما با سرعت زیادی شاهد انقراض یا تهدید گونه ها هستیم که امروز از این روند بعنوان انقراض ششم یاد می کنند . عواملی با منشا انسانی ازقبیل ازبین رفتن زیستگاهها وبرداشت بیش از حد گونه ها، انواع واقسام آلودگی ها ودرنهایت عوامل تهدید کننده   کلان از قبیل تغییر اقلیم ازمهمترین دلایل ازبین رفتن گونه ها و درمعرض تهدید قرار گرفتن آنها است. طبق اعلام IUCN حدود بیش از ۶۷ هزار گونه مهره دار توصیف شده است که ازاین تعداد ۷۷۸۱ گونه که نزدیک به ۱۲ درصد است درمعرض تهدید هستند. این روند برای گیاهان به مراتب خیلی بیشتر وحادتر از گونه های جانوری است وآنهم بعلت استفاده های مختلفی است که از گونه های گیاهی بعمل می آید. یکی دیگر ازاتفاقات تغییرات جمعیتی ومسائل ژنتیکی است. عوامل تهدید کننده منجر به کوچک شدن جمعیتهای گونه ها می شود. در این شرایط است که عوامل ژنتیکی دراین جمعیتها بروز و نمایان می شود ازجمله درون آمیزی و از بین رفتن تنوع ژنتیکی که منجر به بدتر و حاد تر شدن وضعیت جمعیتها می شود. 
بعنوان مثال درون آمیزی موجب کاهش میزان زادوولد وافزایش میزان مرگ ومیر درنوزادان می شود. تنوع ژنتیکی ماده خام یا اولیه است که روند تکاملی گونه ها بر اساس آن اتفاق می افتد. با تکیه بر منبع ژنتیکی است که انتخاب طبیعی عمل نموده و باعث می شود که تغییرات تکاملی گونه ها را شاهد باشیم. بنابراین اگر تنوع ژنتیکی کاهش پیدا کند موجب کاهش توانایی سازگاری گونه ها با تغییرات محیطی می شود. لذا حفاظت از این ذخائر ژنتیکی وتنوع ژنتیکی درسطح کلان برای ماحائز اهمیت است و رمز حفاظت ونگهداری گونه ها وتنوع زیستی، حفاظت و نگهداشت تنوع زیستی ژنتیکی است. 
حفظ تنوع زیستی ( اکو سیستم ها، گونه ها و جمعیت های بین گونه ها و تنوع زیستی گونه ها) به دلیل ارزش های اقتصادی منابع زیستی،خدمات اکوسیستمی، زیبا شناختی و اخلاقی مورد توجه است.
در کشورمان ۹۲ گونه مهردار دررده های مختلف بحرانی یا به شدت درمعرض خطر، درمعرض خطر انقراض وآسیب پذیر درمعرض تهدید هستند .علاوه برآن در ایران بیش از ۸ هزار گونه گیاهی عالی وجود دارد که از تعداد بیش ۱۷۲۷ گونه اندمیک یا انحصاری ایران هستند که از جنبه های مختلف گونه های بسیارمهمی به شمار می آیند. بر اساس لیست سرخ گیاهان ایران، ۲۰ گونه گیاهی درخطر انقراض و ۴۳۱ گونه آسیب پذیر اعلام شده است.
در این راستا، دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخائر ژنتیکی مطالعه و بررسی های ژنتیکی گونه های مختلف را از جمله یوز پلنگ، پلنگ، تمساح مردابی، گونه های آهو ها، گونه های مارمولک های اندمیک، مارهای سمی و پرندگان را در دستور کار خود داشته و ضمن ساماندهی بانک ژن، در حال انجام برنامه ها و اقدامات لازم در سطح ملی و بین المللی برای ارتقاء وضعیت موجود و انجام فعالیت های منسجم تر و جدیدتر است.