دور شدن کودکان ایرانی از ادبیات و فرهنگ بومی

به گزارش خبرنگار حوزه کتاب و ادبیات ایرنا، در حال حاضر توسعه شهرنشینی، پیروی از الگوهای غربی، دغدغه ها و مشکلات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی سبب شده به سرعت از فرهنگ بومی کشورمان دور شویم، اگر به زبان و گویش های بومی توجه نکنیم و به فرزندان آموزش ندهیم شاهد از بین رفتن برخی از این گویش ها خواهیم بود.

** کتاب گنجینه ای ماندگار از فرهنگ بومی 
کتاب تنها گنجینه ارزشمندی است که با پرداختن به زبان ها و گویش های بومی سبب می شود که ارتباط بین نسل ها قطع نشود.
برخی از کارشناسان ادبیات کودک و نوجوان بر این باورند که در حال حاضر قصه گویی بیشتر به شکل شفاهی بوده و از سوی نسل جدید کمتر مورد توجه قرار گرفته و این فرهنگ کمرنگ شده است، اما می توان با تولید کتاب به زبان و لهجه های بومی، این فرهنگ را حفظ کرد به گونه ای که مادران ما در حال حاضر و همچنین مادران نسل های آینده بتوانند به آن مراجعه کنند و این فرهنگ را نسل به نسل انتقال دهند.
نورا حق پرست مدیر انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در این زمینه می گوید: برای تولید آثار در رابطه با زبان ها و گویش های بومی باید از نویسندگانی استفاده شود که به زبان اصلی و پایه تسلط داشته و به همان زبان و گویش صحبت کنند و همچنین اهل ادبیات باشند تا لطمه ای به دستور زبان وارد نشود. 
وی می افزاید: تصویرسازی از جمله مواردی است که در تولید آثار به زبان و گویش بومی از اهمیت خاصی برخوردار است و باید از سوی ناشران مورد توجه قرار گیرد. 

* تولید آثار برای حفظ زبان ها و گویش های بومی 
حق پرست با بیان اینکه در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تلاش می شود تا تصویرسازی این گونه کتاب ها به گونه ای فضای حاکم بر شعر و داستان را به مخاطب انتقال دهد، اظهار می دارد: سعی می کنیم از تصاویر حیوانات، مناطق، روستاها و لباس های محلی و بومی مطابق با منطقه ای که قصه در آن بیان شده است، استفاده کنیم.

*خواندن کتاب به زبان بومی سبب علاقه مندی کودکان به ادبیات می شود
وی با اشاره به اینکه تاثیر خواندن داستان به زبان مادری در علاقه مند کردن کودکان به ادبیات بسیار تاثیرگذار است، ادامه می دهد: خواندن داستان به زبان بومی سبب علاقه مند کردن بچه ها به ادبیات می شود. وقتی کودکان با زبان مادری خود داستانی را شنیده باشند قطعا با کتابی که حاوی همان داستان قدیمی با همان زبان و گویش است ارتباط بهتری برقرار می کنند.
نویسنده اضافه می کند: این مساله حتی در دستور آموزش و پرورش هم وجود دارد و بنا شده بخشی از مطالب کتاب های درسی به صورت دوزبانه برای مناطق خاص کشور چاپ شود. این اقدام سبب آشنا کردن کودکان با فرهنگ منطقه ای می شود که در آن زندگی می کنند.

** استفاده از قلم شیوه و روان 
سمانه صاحبی کارشناس ادبیات کودک و نوجوان نیز در این زمینه می گوید: استفاده از واژه های عامه با زبان ساده یکی از ابزارهای کارآمد در برقراری ارتباط کودکان با زبان و گویش های بومی است، نویسندگان باید در به کارگیری دایره لغات متناسب با آموخته های کودکان توجه کنند.
وی با بیان اینکه نویسنده در متن داستان باید از واژگانی استفاده کند که برای کودکان قابل فهم باشد، ادامه می دهد: در غیر این صورت امکان برقراری ارتباط متن در رابطه با زبان ها و گویش های بومی با کودک وجود نخواهد داشت. 

* سبقت کتابهای ترجمه بر تالیف 
صاحبی، بومی سازی، همسان سازی متن با ارزش های زبان مقصد را در ادبیات کودک مهم می داند و اضافه می کند: بازار کتاب کودک و نوجوان بیشتر به سمت ترجمه است و بسیاری از مترجم ها این ادعا را دارند که زبان را در کشورهای خارجی یاد گرفته اند و غافل از آنکه با فرهنگ خودمان بیگانه شده اند.
این کارشناس با اشاره به اینکه آن ها باید با ادبیات کشورمان آشنایی بیش تری پیدا کنند تا بیشتر درباره زبان ها و گویش های بومی کتاب بنویسند، اظهار می دارد: بومی کردن ما نباید به شکلی شود که فرهنگ کشور خارجی را نیاوریم چرا که ما مخاطب را با دنیا آشنا می کنیم و همه افسانه ها در ایران نیست.

*هماهنگی تصاویر با فرهنگ بومی 
صاحبی تصریح می کند: علاوه بر موضوع کتاب تصاویر نیز باید با فرهنگ اصیل و بومی کودکان و نوجوانان کشور هماهنگ باشد.
وی می افزاید: مهم آن است که اهالی قلم با نوشتن آثار در قالب داستان و شعر ذهن کودک را با فرهنگ، زبان و گویش های بومی آشنا و خانواده نیز باید در این بخش به تداوم زنجیره فرهنگی با آگاهی متناسب با آن کمک کنند.
نویسندگان در این راه با خانواده و نهاد های اجتماعی دیگر همسانی ارتباطی ایجاد کنند، زیرا این مسئله سبب می شود از ناهمواری های فرهنگی و چاله های عمیق آن در نسل آینده کاسته شود.