آغاز اجرای برجام و ورود به قلمروی کاملا ناشناخته

"دویچه وله" آلمان در گزارشی به مسئله آغاز اجرای برجام و تعلیق تحریم‌های غرب علیه تهران پرداخته و نوشت: تعلیق تحریم‌های غرب علیه ایران آمریکا را در برابر چالش‌های ناشناخته‌ای قرار داده است. ایران به نظر می‌رسد از این تغییرات کمتر از حد انتظار سود می‌برد.
یکی از مقامات وزارت خارجه آمریکا حدود یک هفته پس از اجرای برجام و لغو تحریم‌ها علیه ایران به دویچه وله گفت: وضعیت تا حد زیادی هنوز مشابه عرصه‌ای ناشناخته و نامشخص است.
این مقام رسمی وزارت امور خارجه آمریکا که دارای اطلاعات داخلی درباره مذاکرات هسته‌ای با ایران است به پیاده سازی مضطربانه و همراه با سراسیمه روند پیچیده ناشی از لغو تحریم‌ها علیه تهران اشاره کرد.
این مقام وزارت خارجه آمریکا که نخواست نامش فاش شود بر این عقیده است که چشم انداز این روند پیچیده منطبق با یک قاعده رسمی که تصور یک اقدام هماهنگ از طرف آمریکا، اروپا و دیگر اعضای شرکت کننده در این مذاکرات را بیدار کند نیست.
"استیون مول"، نماینده آمریکا برای نظارت بر اجرای برجام در یک جلسه توجیهی برای خبرنگاران خارجی آمریکا از یک رویکرد منسجم در این راستا سخن می‌گوید که البته نیاز به هماهنگی‌ها و اطلاعات بیشتر بالا به نظر می‌رسد.
روزنامه واشنگتن پست گزارش کرده است: مشکلات الکتریکی این پهپادها را به دردسر انداخته و باعث شده ۲۰ پهپاد بزرگ نیروی هوایی نابود و یا متحمل دست کم دو میلیون دلار خسارت در رویدادهای سال گذشته میلادی شوند که بدترین آمار سالانه تاکنون محسوب می‌شود. در همین حال پنتاگون نیز میزان این مشکلات را پنهان کرده و جزئیات اکثر سوانح را مخفی نگه داشته است.

روزنامه واشنگتن پست نوشته است: به طور کلی بیش از ۴۰۰ پهپاد نظامی بزرگ آمریکا از انواع مختلف از سال ۲۰۰۱ میلادی سقوط کرده‌اند.

در تحقیقات این روزنامه آمده است: هیچ کس در سوانح پهپادی کشته نشده اما اسناد نشان می‌دهد که از وقوع اکثر فاجعه‌ها جلوگیری شده است. این ابه گفته وی کارکنان وزارت خزانه داری آمریکا (پس از اجرای برجام) جلسات بی شماری را در واشنگتن با سفارتخانه‌های خارجی برنامه ریزی کرده یا سفرهای سریعی به پایتخت‌های اروپایی را در پیش گرفته‌اند.

این وزارتخانه تقریبا حدود پنجاه صفحه اطلاعات دقیق درپی اجرای برجام منتشر کرده است که در آن آنچه مربوط به معاملات بانکی، معاملات مالی، حساب‌های تجاری، صادرات نفت و انرژی، تجارت سلاح و دیگر زمینه‌های حساس که از حالا وجود خواهد داشت و چه زمینه‌هایی بدون تغییر باقی خواهد ماند آمده است.

"آنتونی کوردزمن"، از کارشناسان علوم سیاسی مرکز مطالعات استراتژیک و بین الملل آمریکا (CSIS) به این اظهار نظر اوباما اشاره کرده که گفته بود از طریق توافق هسته‌ای یک مکانیزم کنترل بی سابقه‌ای به اجرا در می‌آید و در توضیح آن گفت: این توافق نه تنها جدید و تاکنون بی سابقه است حتی در بسیاری موارد هنوز تعریف نشده و غیر شفاف است.

"کوردزمن"، که در گفتگو با دویچه وله سخن می‌گفت از یک توافق بسیار پیچیده سخن گفت. در واقع شرکت‌های خارجی می‌توانند از هم اکنون با ایرانیان در بسیاری زمینه‌ها مانند انرژِی، مواد خام، کشتی سازی و همچنین صنعت اتومبیل دوباره تجارت کنند. همچنین معاملات مالی با بانک‌های ایرانی دوباره ممکن است البته باید شرایط فنی و اداری برای آن فراهم شود.

به گفته این کارشناس علوم سیاسی آمریکایی این گونه نیست که طی یک روز به سادگی اهرم تحریم تغییر جهت داده و ناگهان هیچ قطعنامه‌ای علیه ایران دیگر وجود نداشته باشد. باید توافقات پیچیده بیشتری تنظیم شود. در ضمن در خیلی زمینه‌ها از جمله تجارت سلاح مراحل زمانی در نظر گرفته شده است.

وی افزود: مسئله این است که بین آمریکا و اروپاییان هماهنگی زیادی وجود ندارد چرا که آن‌ها در تجارت با ایران در رقابت قرار دارند. البته کشورهای اروپایی و دیگر کشورها باید به حدود کامل تحریم‌های فعلا لغو شده و باقی مانده علیه ایران توجه داشته باشند. در این زمینه اروپاییان نباید اشتباهی را مرتکب شوند چرا که اقدامات متقابل ممکن آمریکا از جمله محرومیت از تجارت با شرکت‌های آمریکایی می‌تواند شرکت‌های خارجی ( به زعم آمریکا متخلف) را نابود کند.

البته استیون مول در این باره اظهار داشته است که آمریکا علاقه‌ای به جلوگیری از تجارت و مبادلات دیگر کشورها با ایران ندارد.

مول همچنین به این مسئله اشاره می‌کند که شرکت‌های آمریکایی در این باره هنوز تا حد زیادی محروم هستند. در این دوره از اجرای برجام آمریکا تنها به اصطلاح تحریم‌های ثانویه را لغو می‌کند که در ارتباط با برنامه هسته‌ای ایران تصویب شده بود. تحریم‌های اولیه که آمریکا در ارتباط با (به زعم خود) حمایت‌های ایران از ترور و فعالیت‌های بی ثبات کننده‌اش در منطقه تصویب کرده بود همچنان به قوت خود باقی است. و این تحریم‌ها همچنان برای شرکت‌های آمریکایی ممنوعیت‌های ایجاد می‌کند. موارد استثناء، مواد غذایی، فرش و قطعات هواپیما هستند.

به گفته "کوردزمن"، درباره تاثیرات این لغو تحریم‌ها بر اقتصاد ایران باید گفت: این آزادی عمل مالی محدود و قیمت نفتی که شدیدا در حال افت است به تغییر نتایج پیش بینی‌های قابل انتظار بعد از لغو تحریم‌ها برای ایرانی‌ها منجر می‌شود و ظرف مالی کوچکتر از حد قابل انتظار را برای آن‌ها به دنبال خواهد داشت.

در کنار مکانیسم‌هایی که از طریق لغو تحریم‌ها در حال گذار تعیین شده است، از روز آغاز اجرای برجام همچنین بازرسی‌های گسترده بر برنامه هسته‌ای ایران اعمال می‌شود. رسما از بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سازمان ملل سخن به میان است.

البته کوردزمن و بسیاری کارشناسان بر این عقیده‌اند که آژانس بین المللی انرژی اتمی به اطلاعات دریافتی از سازمان‌های اطلاعاتی همه شش قدرت شرکت کننده در مذاکرات هسته‌ای ایران تکیه می‌کند.

کوردزمن بر این عقیده است که کار این سازمان‌های اطلاعاتی برای بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بسیار حیاتی است و این آژانس همه یافته‌های خود را از این سازمان‌های اطلاعاتی می‌گیرد.

بر اساس مکانیسم "بازگشت آنی" (snapback) که در این توافق آمده است اگر ایران به نقض توافق هسته‌ای روی آورد با اجرای مجدد تحریم‌ها مجازت می‌شود که به اعتقاد "استیون مول" این مکانیسم منحصر به فرد و جدید است.

به گفته "کوردزمن"، تهدید بازگشت آنی تحریم‌ها مانند یک شمشیر بر فراز همه معاملات تجاری آینده با ایران قرار دارد و این برای شرکت‌ها، بانک‌ها و دولت‌ها یک شرایط کاملا جدید است.سناد افشا می‌کنند که یک پهپاد "پردیتور" ۸ / ۳ میلیون دلاری مجهز به موشک "هلفایر" ژانویه سال ۲۰۱۰ میلادی در نزدیکی قندهار سقوط کرد چرا که خلبان متوجه نشده بود که این پهپاد را وارونه هدایت کرده است.

اگرچه اکثر این پهپادهای دارای نقص در مناطقی جنگی سقوط کرده‌اند، اما تعدادی از آن‌ها در جریان پروازهای آزمایشی و آموزشی در آمریکا نابود شده‌اند.