درمان بیماری‌ها با سلول‌های بنیادی برنامه‌ریزی‌شده

زمان انتشار: ۱۶:۴۳ جمعه ۱۸ فروردین ۱۳۹۶

یک مرد ۶۰ ساله به اولین انسانی تبدیل خواهد شد که سلول‌های بنیادی «برنامه‌ریزی‌شده» دریافت می‌کند. این سلول‌ها از طریق روندی موسوم به «ریشه پرتوان القایی» یا iPS به دست آمده‌اند که از سوی فرد دیگری اهدا شده است.

بزودی راهکار کمابیش جدیدی برای درمان بیماری‌های بشر از سوی دانشمندان پزشکی به کار گرفته می‌شود که میزان امید به درمان بسیاری از امراض را با استفاده از سلول‌های بنیادی افراد دیگر بالا می‌برد. این سلول‌ها iPS یا induced pluripotent stem نامیده شده‌اند که با حذف سلول‌های بالغ فردی دیگر و برنامه‌ریزی مجدد آنها در حالت جنینی به دست آمده‌اند.

پذیرش سلول‌های پیوندی از سوی بدن بیماران درهای تازه‌ای را به این موضوع برای محققان باز می‌کند و با توجه به آنچه نشریه Nature منتشر کرده، دانشمندان در آینده می‌توانند از ترکیب سلول‌های بنیادی اهداکنندگان مختلف برای درمان بیماری‌ها استفاده کنند.

در این روش، قرار است سلول‌های پوستی از اهداکننده‌ای ناشناس با نوعی از سلول‌های برنامه‌ریزی‌شده شبکیه چشم به یک مرد ۶۰ ساله پیوند زده شود تا بیماری دژنراسیون ماکولای وابسته به سن او درمان شود. این بیماری باعث کوری شخص در سنین بالا می‌شود و پزشکان امیدوارند سلول‌های برنامه‌ریزی‌شده از پیشرفت بیماری در وی جلوگیری کند.
این اولین باری نیست که چنین روشی انجام می‌شود. سال ۲۰۱۴ نیز در روشی مشابه، سلول‌های iPS به سلول‌های شبکیه تبدیل و سپس به یک زن ژاپنی برای درمان همین بیماری پیوند زده شدند.

در گزارش Nature اضافه شده که آن روش موفقیت‌آمیز بوده و بدن زن سلول‌ها را پذیرفته است. با این حال، تفاوت بین دو روش پیشین و کنونی در آن است که در روش پیشین روی زن ژاپنی، سلول‌های پوست از پوست خودش گرفته شده بود اما در روش کنونی، سلول‌ها از فردی دیگر گرفته شده است.

بزرگترین خطر استفاده از سلول‌های iPS شخصی دیگر آن است که می‌تواند دربردارنده اختلالات ژنتیکی فردِ دهنده باشد یا از لحاظ ژنتیک تطابقی در فرد گیرنده پیدا نشود و در نتیجه احتمال پس‌زدن یا رد پیوند افزایش یابد.

طبق تصویب وزارت بهداشت ژاپن، قرار است این جراحی مطالعاتی روی مجموعاً ۵ بیمار انجام گیرد.