سرقت بانک ملی در توان دزدان متعارف داخلی نیست

یکی از قابل‌توجه‌ترین اظهار نظرها درباره سرقت هالیوودی از بانک ملی، توئیت عباس عبدی، روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر سیاسی بود که نوشت: «دزدی از بانک ملی دانشگاه، کار دزدهای معمولی نیست. برایش احتمالات غیر منتظره‌ای باید در نظر گرفت. بیش از آن که دزدی با هدف کسب پول و طلا باشد امنیت را نشانه رفته است. مثل یک ترور به آن نگاه کنید و نه یک سرقت. اگر سرقت معمولی باشد فوری دستگیر خواهند شد.» از این روزنامه‌نگار جامعه‌شناس درباره ادله‌ای پرسیدیم که به «خاص بودن سرقت» مجاب کرده است.

عبدی می‌گوید: این سرقت، در ردیف سرقت‌های مسلحانه‌ای که این روزها رسانه‌ای می‌شود، قرار ندارد. نوع عملیات، نشان می‌دهد برای آن فکر شده و به‌صورت گروهی برای آن به اصطلاح فسفر سوزانده‌اند.

او ادامه می‌دهد: یکی از نخستین مسائلی که در هر سرقتی مطرح می‌شود، نحوه فروش یا به اصطلاح آب کردن اجناس سرقتی است. این حجم سرقت و نحوه فروش اموالی که به دست آورده‌اند، شیوه حضور و عبورشان از منطقه‌ای که پُر است از دوربین‌های امنیتی و ترافیکی، از کار انداختن سیستم‌های هشدار و دوربین‌های مداربسته بانک و… نشان از یک طراحی همه‌جانبه و کم‌نقص دارد.

به عبارت دیگر، عملیاتی در این حجم، باید با کمترین اشتباه صورت بگیرد تا موفقیت‌آمیز باشد. به استناد همین شواهد است که معتقدم بحث سرقت اخیر، به کلی از سرقت‌های مسلحانه جداست.

عبدی با اشاره به نتایج مطالعات جامعه‌شناسانه درباره باندهای تبه‌کار ایرانی می‌گوید: در ایران سرقت‌های باندی در اغلب موارد و به دلایل متعدد زود افشا می‌شود و لو می‌رود. در نتیجه بسیاری از دزدهای حرفه‌ای، به مرور تک‌رو شده و منفرد عمل می‌کنند در حالی‌که سرقت اخیر از صندوق امانات بانک ملی، به شکل فردی و غیرباندی اساسا امکان‌پذیر نیست.

این پژوهشگر ادامه می‌دهد: با توجه به همه این مسائل، بیشتر از آن‌که این اقدام را یک سرقت حرفه‌ای بدانم، یک طراحی پیچیده می‌دانم که باید نگران اهداف و انگیزه‌های غیر مالی آن بود.

عبدی در پاسخ به این پرسش که «در سال‌های اخیر گزاره‌ای با عنوان باندهای فاسد امنیتی مطرح شده که برخی حوادث غیرعادی مرتبط با امنیت به آن نسبت داده شده؛ آیا می‌توان این اقدام را هم به آنان نسبت داد؟» می‌گوید:

من چیزی درباره باندهای فاسد امنیتی نمی‌دانم و بنابراین نمی‌توانم درباره آن اظهار نظر کنم. تنها چیزی که می‌توانم بگویم این است که این سرقت در نوع خود بی‌نظیر بوده و برای اولین بار در این سطح و حجم در ایران رخ می‌دهد. مجرمین ایرانی، عموما دارای توانایی طراحی چنین عملیات پیچیده‌ای نیستند. بنابراین طراحی و هدایت آن از خارج از کشور را نامحتمل نمی‌دانم.

حتی این احتمال هم وجود دارد که کل این عملیات، اهدافی غیر از سرقت را مد نظر داشته باشد. این احتمال را نادیده نگیرید که قطع دوربین‌های شهرداری هم به این مسأله مربوط باشد.

او با انتقاد از اطلاع‌رسانی ناقص و مبهم مراجع رسمی درباره سرقت اخیر می‌گوید: واقعیت آن است اطلاعات قابل تحلیل درباره این عملیات از سوی مراجع رسمی ارائه نشده و ما بر اساس خبرهای محدود منتشر شده، حادثه را تحلیل می‌کنیم.