قطعنامه‌های هسته‌ای در یک نگاه
۲۲۳۱ شماره قطعنامه‌ای بود که به عمر نسخه‌های ضدایرانی پیشین شورای امنیت پایان داد؛ قطعنامه‌هایی که به بهانه واهی غیرصلح آمیز بودنِ فعالیت‌های هسته‌ای طی سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۹ بر ایران تحمیل شد. قطعنامه اخیر شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز پرونده «ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای ایران» (PMD) را برای همیشه بست. در این نوشتار نگاهی تاریخی و گذرا به این قطعنامه‌ها داریم.
۱۶۹۶ نخستین قطعنامه‌ای بود که در تاریخ نهم مرداد ۱۳۸۵ (سی و یکم ژوییه ۲۰۰۶) به تصویب رسید. این قطعنامه در قالب بیانیه‌ای خالی از اقدام‌های تنبیهی (تحریم) علیه ایران صادر شد اما از مسوولان کشورمان می‌خواست همه فعالیت‌های مربوط به غنی‌سازی اورانیوم را تعلیق کنند. نادیده گرفتن این بیانیه‌ی هشداری موجب تصویب پنج قطعنامه تحریمی سنگین علیه جمهوری اسلامی ایران شد.
** قطعنامه ۱۷۳۷
قطعنامه ۱۷۳۷ دومین قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد بود که دوم دی ۱۳۸۵ (بیست و سوم دسامبر ۲۰۰۶) به تصویب رسید. این قطعنامه با تهدید به تحریم‌های الزام‌آور از ایران می‌خواست تا فعالیت‌های هسته‌ای خود را به تعلیق درآورد و با آژانس همکاری لازم را داشته باشد. شورای امنیت با صدور این قطعنامه مجموعه تحریم‌هایی شامل تحریم تاسیسات حساس هسته‌ای و توقیف دارایی‌ها و شرکت‌های ایرانی مرتبط با برنامه هسته‌ای کشور را به تصویب رساند و به تهران ۶۰ روز فرصت داد تا غنی‌سازی اورانیوم را به حال تعلیق درآورد.
** قطعنامه ۱۷۴۷
سومین قطعنامه شورای امنیت به شماره ۱۷۴۷، چهارم فروردین ۱۳۸۶ (بیست و چهارم مارس ۲۰۰۷) به مانند قطعنامه قبلی با ۱۵ رای موافق یعنی همه اعضای شورای امنیت به تصویب رسید. در این قطعنامه ضمن تعیین فرصت ۶۰ روزه برای تعلیق همه فعالیت‌های هسته‌ای از همه کشورهای جهان نیز خواسته شد تا همکاری خود با شرکت‌های ایرانی در زمینه انرژی هسته‌ای را محدود کنند. ممنوعیت صادرات و واردات سلاح‌های سنگین به ایران نیز از دیگر مفاد این قطعنامه بود.
** قطعنامه ۱۸۰۳
چهارمین قطعنامه شورای امنیت به شماره ۱۸۰۳، سیزدهم اسفند ۱۳۸۶ (سوم مارس ۲۰۰۸) با ۱۴ رای مثبت و رای ممتنع اندونزی تصویب شد. این قطعنامه، تحریم‌های اعمال شده در قطعنامه‌های ۱۷۳۷ و ۱۷۴۷ علیه ایران را تشدید کرد. در نتیجه محدودیتهای مسافرتی و مالی بر افراد و شرکت‌های ایرانی افزایش یافت و اجرای برخی از این محدودیتها اجباری شد. این قطعنامه در حالی از تصویب اعضای شورای امنیت گذشت که رییس جمهوری پیشین اعلام کرده بود قطعنامه دیگری علیه ایران تصویب نخواهد شد.
** قطعنامه ۱۸۳۵
قطعنامه ۱۸۳۵ پنجمین قطعنامه شورای امنیت است که ششم مهر ۱۳۸۷ (بیست و هفتم سپتامبر ۲۰۰۸) با رای موافق همه ۱۵ عضو شورای امنیت علیه ایران به تصویب رسید. این قطعنامه دربردارنده تحریم‌های تازه علیه ایران نبود و فقط اجرای هر چه سریع‌تر قطعنامه‌های گذشته را دنبال می‌کرد.
** قطعنامه ۱۹۲۹
ششمین و آخرین قطعنامه شورای امنیت به شماره ۱۹۲۹، نوزدهم خرداد ۱۳۸۹ (۹ ژوئن ۲۰۱۰) تصویب شد که بر اساس آن ایران نباید از پیوند تجاری مرتبط با غنی‌سازی اورانیوم و دیگر مواد هسته‌ای یا فناوری دیگر کشورها بهره‌مند شود و همه کشورهای عضو سازمان ملل متحد باید از انتقال هرگونه ماشین نظامی مانند تانک و نفربر زرهی، هواپیمای جنگی، هلیکوپتر تهاجمی، توپخانه کالیبر بالا، کشتی نظامی، موشک و سیستم‌ها و تجیهزات مربوط به این سلاح‌ها به ایران جلوگیری کنند.
** قطعنامه ۲۲۳۱
پس از روی کار آمدن دولت یازدهم، حل وفصل اختلاف‌های انباشته شده هسته‌ای به طور جدی در دستور کار سیاست خارجی کشور قرار گرفت. از این رو گفت و گوهای هسته‌ای ایران و اعضای گروه ۱+۵ از مهرماه ۱۳۹۲ به طور جدی اما همراه با فراز و فرودهای فراوان دنبال شد تا اینکه پس کسب توافق بر سر برجام، شورای امنیت سازمان ملل دوشنبه بیست و نهم تیرماه ۱۳۹۴ (بیستم ژوییه ۲۰۱۵) قطعنامه‌ای با ۱۵ رای موافق و بدون رای مخالف از تصویب گذراند. بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱، شورای امنیت برای نخستین بار پذیرفت کشوری با دست پُر از ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد خارج شود. سابق بر این، کشورها تنها از راه جنگ یا تغییر رژیم می‌توانستند از ذیل این فصل بیرون آیند. افزون بر آن، شورای امنیت اطمینان داد ۶ قطعنامه‌ای را که از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۹ بر ایران تحمیل شده بود یکجا لغو کند.
** قطعنامه اخیر شورای حکام
قطعنامه ۲۲۳۱ تنها به عمر قطعنامه‌های شش گانه تحریمی گذشته پایان می‌داد؛ تحریم‌هایی که شورای امنیت بر کشور ما تحمیل کرده بود. اختلافی که میان ایران و غرب بر سر ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای ایران (PMD) وجود داشت مانع از آن می‌شد تا برجام اجرایی و پرونده هسته‌ای برای همیشه بسته شود. از این رو، شورای حکام آژانس، سه‌شنبه بیست و چهارم آذرماه ۱۳۹۴ (پانزدهم دسامبر ۲۰۱۵) با صدور قطعنامه‌ای، پرونده ادعایی درباره مسایل گذشته و حال برنامه هسته‌ای ایران را بست تا این اختلاف کهنه پس از ۱۲ سال کشمکش به تاریخ بپیوندد و عرصه‌ای تازه پیش روی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران گشوده شود.
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.