نقش عراق در جنگ ایران و اسرائیل چیست؟/ دوران بی‌طرفی همسایه ایران آغاز شد؟

رویداد۲۴ نوشت: عمار حکیم، رئیس جریان حکمت ملی عراق و یکی از تأثیرگذارترین چهره‌های سیاسی شیعه این کشور، با لحنی کم‌سابقه اعلام کرد: «عراق در جنگ میان جمهوری اسلامی ایران و رژیم صهیونیستی بی‌طرف نیست.» این جمله ساده، در بستری از تنش‌های منطقه‌ای و توازن‌های ظریف داخلی عراق، نشانه‌ای از چرخش مهم در مواضع سیاسی نخبگان عراقی محسوب می‌شود.

چرا سخنان عمار حکیم مهم است؟

عمار حکیم، فرزند عبدالعزیز حکیم و وارث یکی از قدیمی‌ترین جریان‌های شیعه عراق، هرچند در سال‌های اخیر خارج از ساختار رسمی قدرت بوده، اما همچنان نقشی پررنگ در معادلات پشت‌پرده و تصمیم‌سازی در عراق دارد. سخنان او معمولاً پیش‌درآمدی برای موضع‌گیری‌های گسترده‌تر در سطح جناح‌های شیعی و حتی دولت است.

از آن‌سو، سخنان او همزمان شده با افزایش فشار اجتماعی و رسانه‌ای در عراق برای تعیین تکلیف موضع کشور در بحران ایران و اسرائیل؛ بحرانی که دیگر نمی‌توان آن را صرفاً یک «درگیری دوردست» تلقی کرد.

موضع دولت عراق تا امروز چه بوده؟

دولت محمد شیاع السودانی از زمان آغاز دور جدید تنش‌ها تلاش کرده است در موضع میانه باقی بماند. اما تجربه سال‌های گذشته نشان داده که عراق در عمل نتوانسته بی‌طرف بماند. بارها گزارش شده که اسرائیل از حریم هوایی عراق برای حمله به نیروهای هم‌پیمان ایران در سوریه استفاده کرده؛ امری که باعث شد دولت عراق در مواردی به سازمان ملل شکایت کند. با این حال، این شکایات بیشتر جنبه نمادین داشتند و در عمل مانع تکرار اقدامات مشابه نشدند.

اکنون، با آشکار شدن موضع حکیم، این احتمال وجود دارد که دولت نیز در آینده نزدیک ناچار به اتخاذ موضعی شفاف‌تر شود؛ به‌ویژه اگر جنگ گسترش یابد یا آمریکا تصمیم بگیرد نقش مستقیم‌تری در درگیری ایفا کند.

چرا نقش عراق کلیدی است؟

جایگاه ژئوپلیتیکی عراق، حضور پایگاه‌های نظامی آمریکا در خاک این کشور، و روابط استراتژیک با ایران باعث شده بغداد در خط مقدم تحولات احتمالی قرار گیرد. در صورت ورود آمریکا به جنگ، هرگونه استفاده از خاک یا حریم هوایی عراق می‌تواند این کشور را به‌طور ناخواسته وارد درگیری کند. از این رو، اتخاذ موضع رسمی و صریح از سوی دولت السودانی برای حفظ ثبات داخلی و جلوگیری از سوءاستفاده قدرت‌های خارجی اهمیت زیادی دارد.

سخنان عمار حکیم می‌تواند آغازی باشد بر پایان دوران بی‌طرفی نیم‌بند عراق در منازعات منطقه‌ای. اگر دولت السودانی نیز تصمیم بگیرد هم‌راستا با جریان‌های شیعی وارد موضع‌گیری صریح شود، این امر می‌تواند نقشه سیاسی منطقه را دگرگون کند و بر مسیر جنگ یا صلح در غرب آسیا تأثیر بگذارد.