آتش‌بس شکننده؛ جنگ دوم اسرائیل و ایران در راه است؟
آتش‌بس شکننده ایران و اسرائیل زیر سایه تهدیدهای جدید ترامپ، گزارش هشدارآمیز آژانس، و آمادگی اسرائیل برای حمله دوم قرار گرفته است؛ آنچه هر از گاهی درباره بازگشت به مسیر دیپلماسی و مذاکره گفته میشود نیز چندان امیدوارکننده به نظر نمی‌رسد.
رویداد۲۴ نوشت: آتش بس بین ایران و اسرائیل به شدت شکننده است و نگرانی‌ها از شروع دوباره درگیری افزایش یافته است، چنانکه متقی، کارشناس روابط بین‌الملل روی آنتن صدا و سیما پیش‌بینی می‌کند که اسرائیل تا یک هفته دیگر، دوباره حمله کند! تقویت گمانه درگیری مجدد، اما صرفا با خاطر این قبیل اظهارات نیست. نشانه‌ها نیز حاکی از آن است که وضعیت کنونی خیلی دوام نخواهد داشت. از یک سو رافائل گروسی، مدیرکل آژانس با گزارش جدید خود بار دیگر توجهات را به برنامه هسته‌ای ایران جلب کرده، از سوی ترامپ از «ادامه فشار» سخن می‌گوید، اسرائیل آماده فاز دوم حمله است، اما اروپا هنوز از باز شدن پنجره دیپلماسی سخن می‌گوید. پاسخ تهران به سینگال‌های مذاکره، اما خیلی امیدوار کننده نیست؛ لذا این سوال باقی می‌ماند که آیا دنیا در آستانه تقابل نظامی جدید با ایران ایستاده یا بازگشت به مسیر دیپلماسی هنوز محتمل است؟
اظهارات گروسی؛ آژانس در مرکز میدان
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در آخرین اظهارات خود هشدار داده که تأسیسات ایران اگرچه آسیب دیده، اما «دانش فنی» در داخل کشور باقی است و در صورت اراده، می‌توان ظرف چند ماه دوباره غنی‌سازی با سطح بالا را از سر گرفت.
او با اشاره به حملات اخیر علیه سایت‌های هسته‌ای ایران گفت: «هیچ راه‌حل پایداری جز بازگشت به مسیر راستی‌آزمایی و همکاری وجود ندارد.»
واکنش ایران؛ از اعتراض رسمی تا حمله به آژانس
در ایران، اما مسئولان با آن بخش از سخنان گروسی که به امکان بازسازی تاسیسات و غنی سازی مجدد اشاره می‌کند، مشکلی ندارند و صرفا این انتقاد را مطرح می‌کنند که از گزارش‌های آژانس سوءاستفاده سیاسی میشود. اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه کشورما همین امروز در نشست خبری خود، در واکنش به مصاحبه‌های اخیر گروسی گفت: «گزارش اخیر آژانس، گزارشی نامناسب بود که بهانه‌ای برای تجاوز نظامی رژیم صهیونیستی و ایالات متحده به تأسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز ایران فراهم کرد. این گزارش همچنین مبنایی برای صدور قطعنامه سیاسی شورای حکام شد. ما این موضوع را در مراجع ذی‌ربط مطرح کرده‌ایم و پیگیری‌های لازم را ادامه می‌دهیم. بااین‌حال، مسائل مرتبط با عملکرد آژانس و قطعنامه شورای حکام نباید ما را از موضوع اصلی، یعنی غیرقانونی بودن اقدام رژیم صهیونیستی و ایالات متحده در حمله به تأسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز ایران، غافل کند».
ترامپ: تهدید، فشار یا بازگشت؟
در این میان دونالد ترامپ که می‌دانیم در جنگ ایران و اسرائیل با دادن چراغ سبز حمله، مشارکت مستقیم در حمله و حتی برقراری آتش بس، نقش مهمی ایفا کرد؛ با چند توییت جنجالی مدعی شد: «فقط هزاران تن آوار روی تأسیسات اتمی ایران باقی مانده. ما هنوز تمام نکرده‌ایم». او همزمان، از «موفقیت عملیات مشترک با اسرائیل» سخن گفت و افزود: «اگر ایران به مسیر مذاکره بازنگردد، فاز بعدی سخت‌تر خواهد بود.»
او که هنگام برقراری آتش‌بس، توپ را در زمین ایران انداخته بود، حالا با تاکید بر اینکه هیچ پیشنهادی به ایران نداده و نمی‌دهد، می‌گوید: «من حتی با آنها (ایرانی ها) مذاکره هم نمی‌کنم، چون ما تأسیسات هسته‌ای آنها را نابود کردیم.»
اروپا همچنان خواهان مذاکره است
بر خلاف ترامپ که حداقل در کلام خود را مایل به مذاکره نشان نمی‌دهد، اروپا همچنان اصرار دارد که طرفین به مسیر دیپلماسی بازگردند. مشخصا مواضع ایتالیا و فرانسه در روزهای اخیر نشان می‌دهد که کشورهای اروپایی مایل هستند از فرصت آتش بس استفاده شده و ضمن نظارت در چارچوب همکاری‌های فنی با آژانس، مذاکرات از سر گرفته شود.
جهان در دوراهی
اسرائیل، اما با انتشار چند ویدیو و بیانیه رسمی، از موفقیت فاز نخست حمله خبر داده و اعلام کرده در صورت از سرگیری غنی‌سازی یا عدم شفاف‌سازی از سوی ایران، برای اقدامات بعدی آماده است.
بر این اساس به نظر می‌رسد که نشانه‌ها حاکی از افزایش سطح هشدار نظامی است. تاکید ترامپ به ادامه حمله در صورت عدم مذاکره، رجزخوانی‌های اسرائیل، گزارش‌های معنادار گروسی با تاکید بر قابلیت بازیابی سریع توان غنی‌سازی و شرط و شروط‌هایی که ایران برای بازگشت به مسیر دیپلماسی دارد؛ نشان می‌دهد که بازگشت به میز مذاکره آنقدرها هم ساده نخواهد بود.
در مجموع به نظر می‌رسد که دنیا هنوز تصمیم قطعی درباره مواجه با ایران ندارد. از یک طرف احتمال حمله مجدد و رفتن به سوی یک درگیری منطقه‌ای وجود دارد. از سوی دیگر پنجره دیپلماسی هنوز کاملا بسته نشده و گزینه مذاکره را نمی‌توان نادیده گرفت. به خصوص که مجید تخت روانچی، معاون وزیر امور خارجه ایران در تازه‌ترین اظهارات خود با تاکید بر حق ایران برای غنی‌سازی اورانیوم به منظور اهداف صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای خود، گفته که «دولت آمریکا در صورت تمایل به ازسرگیری مذاکرات با ایران باید موضع شفافی درباره نفی حملات متجاوزانه بیشتر به ایران اتخاذ کند تا اعتمادسازی لازم برای تداوم روند دیپلماتیک انجام شود».
آنچه واضح است اینکه ایران سعی دارد با اعتراض دیپلماتیک، تهدید به قطع همکاری و همزمان تأکید بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای؛ شرایط موجود را مدیریت کند.
این طور که به نظر می‌رسد، اگر ایران همکاری فنی را با آژانس از سر بگیرد و یا به سیگنال‌های مذاکره پاسخ مثبت بدهد، احتمال مهار بحران وجود دارد، اما در غیر این صورت مجموعه عوامل اعم از گزارش‌های آژانس، تهدیدهای ترامپ و تمایل اسرائیل به ادامه حملات ما را وارد فاز دوم درگیری‌های نظامی خواهد کرد.
Comments are closed.